สมเด็จพระปิยมาวดีศรีพัชรินทรมาตา ตอนที่ 20 : พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์

เรื่องเล่าและเกร็ดประวัติศาสตร์ อันเกี่ยวเนื่องกับ สมเด็จพระปิยมาวดีศรีพัชรินทรมาตา ผู้ทรงอยู่เบื้องหลังยุคสมัยแห่งความเปลี่ยนแปลงในประวัติศาสตร์ไทย ถ่ายทอดโดย สิริทัศนา เรื่องราวที่แม้จะไม่ใช่ นิยายออนไลน์ แต่ก็เปี่ยมไปด้วยเรื่องราวทางประวัติศาสตร์น่าสนใจที่ อ่านเอา นำมาให้คุณได้ อ่านออนไลน์

สมัครบัตร Citi Ready Credit

ทุกยอดการสมัครจะมีส่วนแบ่งกลับมาสนับสนุนเว็บไซต์อ่านเอาของพวกเรา 🙂

……………………………………………………………….

“วันพุธแรม 13 ค่ำ เดือน 5 ปีฉลูยังเป็นอัฐศก จุลศักราช 1238

…ได้ให้เงินสุนันทา 3000 เฟื้องในการศพอุณากรรณ…”

หลังกลับจากอินเดีย พระองค์อุณากรรณทรงรับราชการทหารต่อไปในตำแหน่งนายร้อยตรี และเพิ่งมีพระโอรสองค์แรก คือหม่อมเจ้าชายเล็ก แต่จู่ๆ ก็ประชวร และสิ้นพระชนม์เมื่อพระชันษาเพียง 18 ปี พระมารดาจะโทมนัสสักเพียงใดคงไม่อาจบรรยายได้ ซ้ำร้าย ต่อมาไม่นาน หม่อมเจ้าชายเล็ก ‘หลานย่า’ องค์แรกของเจ้าจอมมารดาเปี่ยม ก็ประชวรพระโรคลมชัก ถึงชีพิตักษัยตั้งแต่พระชันษาขวบเศษ

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงบันทึกเรื่องการพระศพของพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชยไว้ในจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ว่า “วันพุธแรม 13 ค่ำ เดือน 5 ปีฉลูยังเป็นอัฐศก จุลศักราช 1238 …ได้ให้เงินสุนันทา 3000 เฟื้องในการศพอุณากรรณ…”

“วันจันทร์ ขึ้น 4 ค่ำ เดือน 6 ปีฉลูนพศก จุลศักราช 1239 เจ้านายให้ท้าววรจันทรลาไปศพอุณากรรณ…”

“วันอังคาร ขึ้น 5 ค่ำ เดือน 6 ปีฉลูนพศก จุลศักราช 1239 เช้า 4 โมงเศษไปที่พลับพลาวัดมหาธาตุชักศพอุณากรรณ สมเด็จเจ้าพระยามา ท่านภูคุณสุรวงศ์เจ้าพระยามหินทร กระบวนแห่ตามธรรมเนียม ตั้งแต่หอกลองมาทางหน้าสุทไธสวรรย์ เลี้ยวป้อมเผด็จดัษกรมาทางหน้าวัดเหมือนคราวศพลูก (พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์ พระราชโอรสในรัชกาลที่ 5 สิ้นพระชนม์เมื่อพระชันษา 1 ปี 10 เดือนเศษ) ใส่โกศทองน้อย ศพเข้ามาเวียนเมรุมานั่งที่พลับพลาทรงธรรม เวียนเมรุแล้วเข้าไปในเมรุบังสุกุล ผ้าไตร 10 ไตรแล้วกลับมา… เวลาบ่ายไปที่เมรุวัดมหาธาตุทิ้งทาน วันนี้นิวแมนกับฝรั่งอื่นๆ มามาก ได้แจกฉลากกับมะนาว จุดดอกไม้แล้วเข้ามาฟังเทศน์”

“วันพฤหัสบดี ขึ้น 7 ค่ำ เดือน 6 ปีฉลูนพศก จุลศักราช 1239 บ่ายไปที่เมรุวัดมหาธาตุ บังสุกุลผ้าไตร 10 ไตร แล้วเผาศพ แล้วมาทิ้งทาน”

“วันศุกร์ขึ้น 8 ค่ำ เดือน 6 ปีฉลูนพศก จุลศักราช 1239 เช้า 3 โมงไปที่เมรุวัดมหาธาตุ สามหาบเวียนเมรุแล้วเข้าไปเก็บอัฐิในเมรุ เลี้ยงพระแล้วยกขึ้นตั้งบังสุกุลผ้าขาว 10 พับแล้วกลับมา เจ้านายไปพร้อมกัน วันนี้ไปเป็นกระบวนรถทั้งไปทั้งมา”

เพื่อเป็นอนุสรณ์ถึงพระองค์เจ้าอุณากรรณ เจ้าจอมมารดาเปี่ยมได้อุทิศเงินจำนวน 8000 บาท สร้างถนนเชื่อมเจริญกรุงกับบำรุงเมือง ถวายเป็นถนนหลวง ได้รับพระราชทานนามว่า ‘ถนนอุณากรรณ’ สืบมาจนทุกวันนี้

นับว่ายังโชคดีที่เจ้าจอมมารดาเปี่ยมยังมีพระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ ซึ่งทรงเจริญวัยขึ้นแล้ว และได้เข้ารับราชการ ในช่วงที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงปรับปรุงระบบระเบียบต่างๆ หลังพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เมื่อปีระกา พ.ศ. 2416 เป็นต้นมา โดยทรงเริ่มจากการพระคลัง

ทรงจัดตั้งหอรัษฎากรพิพัฒน์ขึ้น ให้มีพนักงานบัญชีกลางสำหรับรวบรวมบัญชีผลประโยชน์แผ่นดิน และตรวจตราการเก็บภาษีอากรในกระทรวงต่างๆ เป็นต้นแบบของกระทรวงการคลัง โดยทรงรับหน้าที่ตรวจบัญชีต่างกระทรวงเอง และทรงตั้งสำนักงาน ‘ออดิต ออฟฟิศ’ ขึ้นในพระราชมณเฑียร โดยมีกรมหมื่นนเรศวรฤทธิ์เป็นผู้ช่วย และทรงแต่งตั้งพระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ ซึ่งเพิ่งทรงจบการศึกษาภาษาอังกฤษอยู่กับครูแพตเตอร์สันมาเป็นหัวหน้าพนักงานออดิต ออฟฟิศ พร้อมกับเป็นราชเลขานุการ และดูแลงานต่างประเทศซึ่งต่อมาคือกรมท่าด้วย เมื่อเริ่มรับราชการ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ทรงมีพระชันษาเพียง 17 ปีเท่านั้น

แม้จะมีพระภารกิจมาก พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ก็ยังทรงศึกษาต่อ ทั้งทางภาษา และวิชาเลข ซึ่งทรงเรียนกับครูขุนโชติพรหมา (เสิม) ในกรมโหร จึงทรงได้วิชาโหราศาสตร์ และทรงคิดปฏิทินไทยแบบสุริยคติ รวมถึงชื่อเดือนไทยที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน โดยใช้คำนำหน้าจากชื่อราศี ลงท้ายด้วยคำสมาสกับ ‘อาคม’ และ ‘อายน’ ซึ่งแปลว่า ‘มาถึง’ เพื่อระบุว่าเดือนนั้นมี 30 วัน หรือ 31 วัน

ในปี พ.ศ. 2419 เจ้าจอมมารดาเปี่ยมสู่ขอธิดาคนที่สองของท่านหงส์ (เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี — หงส์ สุจริตกุล) กับคุณหญิงตาด มาเป็นหม่อมเอกของพระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ นับได้ว่าเป็นคู่แท้เพราะเกิดและประสูติในวันเดือนปีเดียวกัน เวลาก็เกือบจะตรงกัน อีกทั้งพระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ทรงรู้จักกับหม่อมใหญ่มาตั้งแต่ยังเยาว์ ด้วยท่านหงส์เป็นพี่ชายร่วมบิดามารดากันกับเจ้าจอมมารดาเปี่ยม และหม่อมก็ปฏิบัติหน้าที่ในฐานะชายาเอกด้วยดีตลอดมา มีโอรสธิดา 11 องค์ อาทิ หม่อมเจ้าอัปษรสมาน ซึ่งต่อมาเป็นพระชายาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากิติยากรวรลักษณ์ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ ต้นราชสกุล ‘กิติยากร’

พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงการต่างประเทศที่อายุน้อยที่สุด ทรงเป็นกำลังสำคัญการรักษาอธิปไตยของไทย ทรงจัดทำสนธิสัญญากับอังกฤษและฝรั่งเศส และทรงเจริญสัมพันธไมตรีกับมหาอำนาจอื่นๆ อาทิ รัสเซีย เยอรมนี ทรงขอพระราชทานที่ทำการ เพื่อให้เป็น ‘ศาลาว่าการต่างประเทศ’ ซึ่งนับว่าเป็นกระทรวงแรกที่มีศาลาว่าการกระทรวงเป็นที่ทำการแทนการใช้บ้านเสนาบดีเป็นที่ทำการ ทรงเปิดสำนักงานผู้แทนทางการทูตของไทยในต่างประเทศ เช่น สถานทูตไทย ณ ราชสำนักเซนต์ เจมส์ กรุงลอนดอน

ในส่วนของวังที่ประทับ หลังจากทรงผนวชแล้ว พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ทรงย้ายจากวังริมแม่น้ำเหนือป้อมมหาฤกษ์ ไปประทับที่วังสะพานถ่าน ซึ่งเดิมปลูกไว้สำหรับพระองค์เจ้าอุณากรรณ และในมัชฌิมวัย เสด็จไปประทับที่วังเทวะเวสม์ ตำบลบางขุนพรหม ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานที่ดินไว้    

พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ทรงได้รับพระมหากรุณาธิคุณเฉลิมพระเกียรติขึ้นตามลำดับ ในรัชกาลที่ 6 ทรงมีพระอิศริยยศที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ และทรงเป็นต้นราชสกุล ‘เทวกุล’

แหล่งข้อมูล : 

• พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ภาค 1. (พระนคร : โรงพิมพ์สยามพาณิชยการ, 2476)
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ, พระประวัติ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ กับ เทศนาเทวกรรมกถา และ อัปปมาทกถา และ ลำดับราชสกุล เทวกุล. (กรุงเทพฯ : จันวาณิชย์, 2526)

***

สั่งซื้อ Remember Wrinks

เซรั่มบำรุงผิวที่เป็นมาสก์ได้ในหนึ่งเดียว

ทุกยอดการสั่งซื้อจะมีส่วนแบ่งกลับมาเพื่อสนับสนุนเว็บไซต์อ่านเอา

ชุมชนแห่งการอ่านของพวกเรา : )

สั่งซื้อ 1 หลอดราคา 2,090 บาท คลิกที่นี่  >>>>> https://bit.ly/2UT2G40   

สั่งซื้อเซ็ตประหยัดสุดคุ้ม 3 หลอดราคา 2,940 บาท คลิกที่นี่  >>>>> https://bit.ly/2QFzcY9

อ่านเพิ่มเติม เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์นี้ คลิกที่นี่ >>>>>>>>>>> http://anowl.co/anowlsabai/remember-wrinks/