พลาดท่าเสียของดี

“อเมริกันคัน” เรื่องราวเกี่ยวกับอเมริกาในบางแง่มุมในอเมริกาที่หลายคนไม่เคยรู้หรือเคยรับรู้มาบ้าง แต่อาจมองไม่เห็นภาพรวมชัดเจน เจริญขวัญ แพรกทอง บลาฮาสสกี้ เจ้าของคอลัมน์ที่เขียนลงในต่วยตูนมาถึง 10 ปี นำมาเขียนเล่าสู่กันฟังแบบสนุกๆ เหมือนการเล่าให้เพื่อนฟัง โดยคงบุคลิก “ต่วยตูน” ดั้งเดิมเอาไว้คือสาระและบันเทิง

ฮั่นแน่..งงใช่ไหมล่ะว่าพี่หมีขาวห้าวหาญจนได้รับฉายาว่า ‘โหดสัสรัสเซีย’ ไปเสียท่าอเมริกาตอนไหน เรื่องนี้มีที่มาที่ไป กลายเป็นเรื่องที่รัสเซียเจ็บใจจนทุกวันนี้ว่าเสียทีมะริกาจนมอบสิ่งล้ำค่าให้ศัตรูโดยไม่รู้ตัว แค้นนี้ถือเป็นแค้นประวัติศาสตร์ที่พี่หมีขาวไม่เคยลืม

ชาวโลกรู้ว่าอเมริกากับรัสเซียนั้นเป็นคู่กรณีสงครามเย็นมานาน จนทุกวันนี้ก็ยังคำรามใส่กันอยู่ ความขัดแย้งลากยาวมาจนปัจจุบัน จนหลายคนคิดว่าสองชาตินี้คงไม่มีวันยิ้มให้กันได้

แต่จริงๆ แล้วครั้งหนึ่งนกอินทรีกับหมีขาวเป็นมิตรที่ดีมาก่อน ตอนช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 ยังอยู่ฝ่ายเดียวกันเลยนะจ๊ะ ดั๊นมาแตกหักรักไม่ลงหลังสงครามโลกครั้งที่สองนี่แหละ แถมมีเหตุให้ดินแดนของรัสเซียอย่างอแลสกาตกเป็นของอเมริกาแบบหวานหมู ใครจะเชื่อว่าอเมริกาได้ครอบครองดินแดนรัสเซียอย่างง่ายดายเหมือนปอกกล้วยเข้าปากลิง แถมซื้อมาแบบถูกๆ เสียด้วย

เมื่อเอ่ยถึงอแลสกา หลายคนรู้สึกหนาวแทนพลเมืองที่นั่น ที่นี่ได้ชื่อว่าหนาวสะท้านโลก ในบรรดา 50 รัฐของอเมริกา อแลสกาเป็นรัฐที่ 49 ส่วนรัฐที่ 50 คือฮาวาย

อแลสกาถูกค้นพบโดยนักเดินทางรัสเซียในปี ค.ศ. 1741 พี่หมีขาวเลยกระโจนเข้าครอบครองตั้งแต่ปี ค.ศ. 1784 ไอ้ที่โผเข้าหาดินแดนต่างๆ นี่ไม่ใช่อะไรหรอก พี่หมีขาวอยากขยายอาณาจักรไปเรื่อยๆ เหมือนกัน ช่วงนั้นประเทศต่างๆ ล้วนล่าอาณานิคม จะล่องไปล่าแถวไหน ประเทศแถบยุโรปล่าไปหมดแล้ว เลยต้องมุ่งหน้าขึ้นเหนือ แล้วทางเหนือก็อย่างที่เห็นๆ นั่นแหละ มีแต่ดินแดนหิมะและน้ำแข็งเป็นหลัก

พี่หมีขาวเห็นชาติยุโรปอื่นๆ ล่าอาณานิคมอย่างครึกครื้น เลยฝันอยากมีอาณานิคมกับเขามั่ง เพราะคิดว่าชาติเรานี่ยิ่งใหญ่ไม่เบา แม้จะหนาวไปหน่อยก็ตาม เลยลุกขึ้นยืนกวาดตามองรอบทิศ ว่าจะตะปบใครมาได้บ้าง สุดท้ายนึกอยากได้อาณานิคมในดินแดนฝั่งตะวันออก เพื่อเอาไว้ค้าขายชายเฟือยและเผยแพร่ศาสนาคริสต์นิกายรัสเซียนออร์โธดอกซ์ รวมถึงการเรียกเก็บภาษีและทรัพยากรจากอาณานิคม แต่อแลสกานั้นยกเว้น เพราะการครอบครองอแลสกาของรัสเซีย เป็นไปเพื่อการทำธุรกิจมากกว่าการตั้งถิ่นฐาน มีการจัดตั้งการค้าขนสัตว์ในปี ค.ศ.1781 และตั้งบริษัท Russian American Company ในปี ค.ศ. 1799

หากเรากางแผนที่โลก จะเห็นว่าอแลสกาอยู่ไกลโพ้นจากขอบเขตดินแดนรัสเซีย เพราะความไกลนี่แหละเลยทำให้อแลสกากับเมืองหลวงของรัสเซียสื่อสารกันลำบาก แถมไม่มีชาวรัสเซียตั้งรกรากในอแลสกามากนัก นอกจากหนาวแล้วยังไกลปืนเที่ยง เลยมีคนหอบผ้าหอบผ่อนไปอยู่ที่นั่นแค่ 800 คนเท่านั้นเอง

หนักหนากว่านั้นคือหนาวหูตูบ จนเพาะปลูกอะไรไม่ค่อยจะได้ ทำให้ผู้นำหมีขาวเบ้ปากมองบน คิดจนหัวผุว่าจะเอาไอ้แผ่นดินนี้ไว้ทำไมหนอเรา นอกจากอแลสกาจะกลายเป็นดินแดนที่ไม่ทำกำไรให้รัสเซียในเวลานั้น ยังเสี่ยงต่อการถูกอังกฤษรุกราน ทำให้พี่หมีขาวนอนกระดิกตีนตรอง ว่าจะเอาไงดีกับไอ้ดินแดนแห่งนี้ ที่สำคัญตอนนั้นรัสเซียกำลังถังแตกเสียด้วยสิ

รัสเซียจนกรอบ เพราะทำสงครามอย่างหนักและต่อเนื่อง เพื่อขยายอาณาเขตให้กว้างใหญ่ไพศาล การทำสงครามแต่ละครั้งต้องใช้เงินมหาศาล โดยเฉพาะสงครามไครเมียในปี 1853-1856 สงครามหนนี้ทำเอารัสเซียสิ้นเนื้อประดาตัวแทบล้มละลาย

หลังเซ็นสนธิสัญญาสันติภาพปารีส 1856 มีการกันทะเลดำให้เป็นเขตกลาง เพื่อไม่ให้รัสเซียตั้งฐานยุทธศาสตร์ นั่นยิ่งทำให้สูญเสียช่องทางการค้าขายกับประเทศอื่นโดยปริยาย แต่ดูทรงแล้วเหมือนทำสัญญาไปงั้นแหละ เพราะทุกวันนี้พี่หมีขาวยังจ้องทะเลดำตาเป็นมัน

เมื่อถังแตกย่อมต้องขายของเก่ากิน กวาดสายตาทั่วแผ่นดินแล้วพบว่าอแลสกาเป็นแผ่นดินของรัสเซียในบริเวณอเมริกาเหนือ แถมยังรกร้างว่างเปล่าเต็มไปด้วยน้ำแข็ง จนทางรัสเซียคิดว่าหาประโยชน์อะไรไม่ได้ ไม่อยากจ่ายเงินก้อนโตในการดูแล มองเห็นช่องทางแล้วดีดนิ้วเปาะ เราควรเอาไปเร่ขายให้อเมริกาดีกว่าเนอะ ซึ่งตอนนั้นอเมริกากับรัสเซียยังดีๆ กันอยู่ แถมทั้งรัสเซียและอเมริกามีศัตรูร่วมคืออังกฤษ พี่หมีขาวเลยใส่พานถวายอเมริกาแบบถูกๆ

รัสเซียตัดสินใจเสนอขายอแลสกาให้อเมริกาในปี ค.ศ. 1859 แต่การเจรจาซื้อขายถูกชะลอไปเนื่องจากสงครามเย็น จนกระทั่งวันที่ 30 มีนาคม ค.ศ. 1867 วิลเลียม เอช. ซูเวิร์ด รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ภายใต้การนำของประธานาธิบดีแอนดรูว์ จอห์นสัน ซื้ออแลสกาจากรัสเซียสำเร็จ

การซื้อขายครั้งนี้ถูกวิจารณ์อย่างหนัก สื่อในอเมริกาลงข่าวเสียดสีว่าการซื้ออแลสกาเป็นความโง่เขลาของซูเวิร์ด โดยจะกลายเป็นสวนหมีขั้วโลกของจอห์นสัน ส่วนชาวรัสเซียต่างไม่พอใจที่อแลสกาถูกขายไป เพราะรัสเซียทุ่มเทพัฒนาชอแลสกามาอย่างยาวนาน อยู่ๆ จะมาขายไปง่ายๆ ได้ไง แถมขายถูกเสียด้วย

รัสเซียตกลงเซ็นสัญญาขายอแลสกาให้กับสหรัฐอเมริกาด้วยราคา 7.2 ล้านดอลลาร์ฯ นับว่าถูกมากหากเทียบกับสิ่งที่อแลสกามี ตอนแรกเสนอขายสิบล้านดอลลาร์ แต่อเมริกาต่อเหลือ 7.2 รัสเซียยอมรับเงื่อนไขนี้ ทำให้อแลสกากลายเป็นรัฐที่ 49 ของสหรัฐอเมริกา

หลังอเมริกาซื้ออแลสกาไปแล้ว รัสเซียคงนึกเสียดายแผ่นดินผืนนี้อย่างยิ่ง เพราะอแลสกาเต็มไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติล้ำค่า ทั้งน้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ การท่องเที่ยว และการประมง มีการค้นพบน้ำมันในปี ค.ศ. 1968

อแลสกามีส่วนสำคัญต่อเศรษฐกิจของอเมริกา อาหารทะเลร้อยละ 50 น้ำมันดิบร้อยละ 25 มาจากอแลสกา แถมอแลสกาสร้างมูลค่าการส่งออกให้อเมริกามากถึง 2.40 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ รวมถึงภาษีการค้ามากถึง 1.84 พันล้านดอลลาร์ฯ

รายได้หลักของอแลสกามาจากน้ำมันและเงินอุดหนุนของรัฐ น้ำมันและก๊าซธรรมชาติเป็นอุตสาหกรรมหลักของรัฐอแลสกา มากกว่า 80% ของรายได้ของรัฐมาจากการกลั่นน้ำมัน ส่วนผลิตภัณฑ์การส่งออกอื่นๆ นอกเหนือจากน้ำมันและก๊าซธรรมชาติ คืออาหารทะเล

ทั้งหมดนี้คือเรื่องราวของอแลสกา รัฐที่ 49 และเป็นรัฐที่ใหญ่ที่สุดในอเมริกา นี่คือความพลาดท่าของพี่หมีขาวที่ทำให้ลุงแซมร้องไชโยโห่ฮิ้ว

ทุกวันนี้รัฐอแลสกามั่งคั่งสุดๆ ถึงขนาดประกาศแจกเงินให้คนไปตั้งรกรากที่รัฐนี้เลยทีเดียว พลเมืองอแลสกาทุกคนได้เงินก้อนโตทุกปีจากรัฐ เป็นส่วนแบ่งรายได้ที่ขายน้ำมันอย่างเป็นกอบเป็นกำอีกด้วย แหม… ก็รัฐมันรวย… ช่วยไม่ได้นี่นะ

ใครจะคิดว่าดินแดนแสนเหน็บหนาวมีแต่หิมะอย่างอแลสกาจะมีทรัพยากรมีค่าอยู่ภายใน แต่เมื่อขายไปแล้วก็ต้องเลยตามเลย การขายอแลสกาเป็นเรื่องที่ทำให้รัสเซียนึกเสียดายจนทุกวันนี้ เป็นอีกเรื่องที่อเมริกันเก็บเรื่องนี้ไว้ถากถางพี่หมีขาวอย่างสนุกปากในยามที่ต้องการจิกกัดรัสเซีย