คำพูน บุญทวี

อ่านคลาสสิก โดย พงศกร อีกหนึ่งคอลัมน์ที่อ่านเอาภูมิใจนำเสนอกับการถ่ายทอดเรื่องราวของนักเขียนรุ่นเก่า ซึ่งมีผลงานเป็นตำนานและหาอ่านได้ยากยิ่งในยุคปัจจุบัน  เพื่อให้นักอ่านที่รักทุกเพศวัยจะได้สัมผัสกับความลึกซึ้งของงานเขียนและได้รับรู้เรื่องราวดีๆ มากมายในแวดวงวรรณกรรม

*************************

เขาคือซีไรต์คนแรกของประเทศไทย จากนวนิยายเรื่อง ‘ลูกอีสาน’

เขาเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ มีสำนักพิมพ์เป็นของตัวเอง และมีผลงานเขียนทั้งเรื่องสั้นและนวนิยายมากมาย

ในวันที่โลกยังไม่หมุนเร็วอย่างวันนี้ ปฏิเสธไม่ได้ว่าภาคอีสานเป็นดินแดนที่ห่างไกลจากความรับรู้ของผู้คน ส่วนมากแล้วในช่วงปีพ.ศ. ๒๕๑๐-๒๕๒๐ เมื่อเอ่ยถึงอีสาน ผู้คนส่วนมากจะนึกถึงภาพความแห้งแล้งและความยากลำบากเป็นส่วนใหญ่ หากงานเขียนของ คำพูน บุญทวี ทำให้คนไทยรู้จักอีสาน ผู้คน และวัฒนธรรมในหลากหลายแง่มุมขึ้น

คำพูนเป็นคนยโสธร ชื่อเดิมว่า ‘คูน’  ชื่อเดียวกับตัวเอกในลูกอีสาน

ใช่… บักคูนในลูกอีสาน ก็คือภาพจำลองในวัยเยาว์ของ คำพูน บุญทวี นั่นเอง

หลังจากล้มลุกคลุกคลาน สู้ชีวิต เคยเป็นครู กรรมกร ถีบสาม้อ เลี้ยงม้าแข่ง ขายผลไม้ รีดนมวัว สุดท้ายเขาได้เข้ารับราชการที่กรมราชทัณฑ์ เป็นผู้คุมนักโทษ และเริ่มต้นงานเขียนขึ้นอย่างมุ่งมั่น

คำพูนส่ง ‘ความรักในเหวลึก’ เรื่องสั้นเรื่องแรกในชีวิตไปที่นิตยสาร ฟ้าเมืองไทย และ อาจินต์ ปัญจพรรค์ เปลี่ยนชื่อเสียใหม่เป็น ‘นิทานลูกทุ่ง’ และลงตีพิมพ์ให้ หลังจากนั้นคำพูนก็ลงมือเขียนนวนิยายเรื่องแรกในชีวิตคือ ‘มนุษย์ร้อยคุก’ และเป็นที่นิยมชมชอบของนักอ่านในทันที

คำพูนเขียนทั้งเรื่องสั้นและเรื่องยาวลงในฟ้าเมืองไทยและนิตยสารอื่นๆ อย่างต่อเนื่อง

ครั้งหนึ่ง คุณอาจินต์ ปัญจพรรค์ ได้แนะนำให้คำพูนลองอ่าน บ้านเล็กในป่าใหญ่ ผลงานการแปลของ ‘สุคนธรส’ ดู เพราะเห็นว่าอาจจะสร้างแรงบันดาลใจให้ลองหยิบเอาเรื่องราววิถีชีวิตของชาวอีสานมาเล่าดูบ้าง

ซึ่งก็ได้ผล เพราะหลังจากอ่าน บ้านเล็กในป่าใหญ่ จบลง คำพูนเกิดแรงบันดาลใจหยิบเอาเรื่องราวของเด็กชายชาวอีสาน กับวิถีชีวิตกับวัฒนธรรมท้องถิ่นมาเล่าเป็นนวนิยายชื่อ ‘ชีวิตของลูกผู้ชายชื่อคำพูน บุญทวี’

หลังจาก อาจินต์ ปัญจพรรค์ ได้รับต้นฉบับและอ่านจบ เขาเสนอให้เปลี่ยนชื่อเป็น ‘ลูกอีสาน’ และลงพิมพ์ในนิตยสาร ฟ้าเมืองไทย ระหว่างปี ๒๕๑๘-๒๕๑๙

ลูกอีสาน สร้างปรากฏการณ์ที่น่าสนใจเป็นอย่างมากให้กับโลกวรรณกรรม เพราะไม่มีใครหยิบเอาเรื่องของคนอีสานมาบอกเล่าในแง่มุมที่น่ารักและน่าสนใจเช่นนี้มาก่อน

จึงไม่ใช่เรื่องแปลกแต่อย่างใดที่ ‘ลูกอีสาน’ จะได้รับรางวัลนวนิยายดีเด่นจากการประกวดในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ประจำปี ๒๕๑๙ และได้รับรางวัลวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียน  หรือซีไรต์ในอีก ๓ ปีต่อมา อีกทั้งยังได้รับการแปลเป็นภาษาต่างประเทศอีกหลายภาษา เช่น ญี่ปุ่น อังกฤษและฝรั่งเศส เป็นต้น

ความสำเร็จของลูกอีสาน ทำให้นวนิยายเรื่องต่อๆ มาของคำพูนได้รับความสนใจเป็นอย่างมาก เกือบทุกเรื่องจะมีเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมอีสาน เรื่องเล่า ความเชื่อในพื้นถิ่นเป็นแกนหลัก เช่น เลือดอีสาน, อีสานพเนจร, ลูกลำน้ำโขง, แผนชั่วเชือดอีสาน, นายฮ้อยทมิฬ เป็นต้น

คำพูน บุญทวี เป็นนักเขียนคนแรกๆ ที่ลุกขึ้นมาตั้งสำนักพิมพ์เอง เพราะรู้สึกว่าถูกเอารัดเอาเปรียบจากสำนักพิมพ์หลายแห่งที่เคยร่วมงานด้วย เขาเป็นนักเขียนคนแรกที่ลุกขึ้นมาทวงความยุติธรรม ด้วยการฟ้องร้องสำนักพิมพ์ที่ละเมิดลิขสิทธิ์นวนิยายเรื่อง ‘ลูกอีสาน’ ด้วยการพิมพ์ขายไปเรื่อยๆ หนังสือไม่หมดเสียที แม้ว่าจะเลยระยะเวลาที่ระบุในสัญญาไปนานแล้วก็ตาม

คำพูนชนะคดีในที่สุด และต่อมาคดีนี้ได้กลายมาเป็นบรรทัดฐานสำคัญให้กับนักเขียนในยุคหลัง

เมื่อหมดห่วงเรื่องงานเขียนถูกละเมิด หลังจากนั้นไม่นาน คำพูน บุญทวี ก็จากไปอย่างสงบในวัย ๗๔ ปี ทิ้งให้บักคูนโลดแล่นอยู่ในนวนิยาย เป็นตัวแทนของผู้เขียนไปอีกนานแสนนาน…