คนึงนิจ

บรรณาภิรมย์ โดย หมอกมุงเมือง คอลัมน์ที่อ่านเอาขอมอบความรื่นรมย์ให้กับผู้อ่านด้วยภาพปกสวยๆ และเนื้อเรื่องในแบบต่างๆ ของนักเขียนชั้นครูที่เคยผ่านมือ ผ่านตาและผ่านใจ เพื่อให้ทุกคนได้ร่วมรำลึกถึงผลงานของนักเขียนแต่ละท่านให้พอหายคิดถึงแม้เวลาจะผ่านไปแล้วเนิ่นนาน ภาพและตัวอักษรจะปรากฏให้เห็นอีกครั้งในยุคของการอ่านออนไลน์

คนึงนิจ คือนวนิยายอันเป็นภาคสมบูรณ์ของนิยายชุดไตรภาค นางไพร และ ศักดาพ่อพระ ซึ่งผมเคยเขียนไว้ ในบันทึกการอ่านคอลัมน์บรรณาภิรมย์ เมื่อหลายปีก่อน

สุวัฒน์ วรดิลก หรือ ‘รพีพร’ ผู้เขียนนิยายเรื่องนี้ ได้กล่าวในคำนำของ คนึงนิจ เอาไว้ ความตอนหนึ่งว่า

ชีวิตของสตรีผู้หนึ่ง ซึ่งมีชื่อว่า คนึงนิจ วราคม ปรากฏในนวนิยายเรื่อง นางไพร ลงพิมพ์สู่สาธารณชน เมื่อประมาณต้นปี พ.ศ. 2494 ในหนังสือพิมพ์เดลิเมล์วันจันทร์ ซึ่งคุณมานิต ศรีสาคร มิตรผู้สนิทผู้หนึ่งเป็นผู้เสนอ “นางไพร” สิ้นสุดจากหน้าหนังสือพิมพ์เดลิเมล์วันจันทร์ แล้วกลายเป็นหนังสือหนาสามสิบยก โดยคุณมานิต ศรีสาคร และสำนักพิมพ์คลังวิทยา ในราว พ.ศ. 2495 … แต่นางไพรไม่ใช่เรื่องชีวิตทั้งหมดของคนึงนิจ วราคม ชีวิตคนึงนิจดำเนินต่อมาเป็นศักดาพ่อพระและท้ายสุดคือ “คนึงนิจ”  

สำหรับเรื่องราวของ นางไพร และ ศักดาพ่อพระ ผมได้เขียนถึงไว้แล้ว ในคอลัมน์บรรณาภิรมย์ ในเพจอ่านเอา และสำหรับในครั้งนี้ คือการเดินทางมาสู่บทอวสานอันสมบูรณ์ของนิยายเรื่องที่สามอันมีชื่อว่า คนึงนิจ ตัวละครเอกของนิยายเรื่องนี้นั่นเอง

เรื่องราวใน คนึงนิจ ดำเนินต่อมาจากนั้น เมื่อหญิงสาวได้เปิดโรงเรียนอนุบาลวราคม โดยเป็นผู้จัดการการบริหารงานของโรงเรียนแห่งนี้ เธอได้มีโอกาสรับสมัครครูใหญ่ โดยมนตรี ดุริยศักดิ์ บุตรชายพระยาพิมุขมนตรี ซึ่งจบจากต่างประเทศ มาทำงานในตำแหน่งนี้พอดี

มนตรีเป็นชายหนุ่มนักเรียนนอก แต่เขาก็ขาดความมั่นใจเพราะไม่มีประสบการณ์ทำงานมาก่อน แต่เมื่อได้มาทำงานร่วมกับคนึงนิจ ก็ทำให้เกิดความประทับใจในความเด็ดขาด กล้าตัดสินใจ และยอมรับความคิดเห็นของเพื่อนร่วมงาน จนเกิดเป็นความรักขึ้นมาโดยไม่รู้ตัว

ในเวลาเดียวกัน หญิงสาวก็มีโอกาสได้ช่วยเหลือนายเวก ชายหนุ่มที่เพิ่งออกจากคุกมา และกำลังหางานทำ คนึงนิจได้ให้โอกาสกับเวกจนชายหนุ่มผู้นั้นเกิดความประทับใจ และหลงใหลบูชาในตัวคนึงนิจ จนกระทั่งเกลียดชังผู้ชายทุกคนที่เข้ามาใกล้เธอ

ดูเหมือนว่าเหตุการณ์ในอดีตที่เกี่ยวพันกับจักร บรรลือ และศักดา อิทธิการ จะทำให้ทั้งสองชาย ได้มีโอกาสพานพบกับเธออีกครั้ง

ศักดาก้าวหน้าในหน้าที่ตำแหน่งการงานในกระทรวงมหาดไทย ความซื่อตรงในหน้าที่ทำให้เขาต้องเผชิญกับปัญหาท้าทายจากบรรดาข้าราชการลูกน้องที่ทุจริต และผู้คนที่เข้ามาเพื่อหวังผลประโยชน์จากหน้าที่การงานของเขา ปัญหาที่ถาโถมเข้ามา จนชายหนุ่มเคยคิดจะลาออกจากราชการ และเขาก็ได้พบกับคนึงนิจอีกครั้งในเวลานี้ เขาเองก็ได้ปฏิเสธงานแต่งงานกับ ครูพิมพ์มาศ ไปแล้ว เพราะรู้หัวใจตัวเอง ว่า มีให้เพียงแค่คนึงนิจเพียงคนเดียวเท่านั้น

ประโยคสุดท้ายที่ผุดขึ้นในความเพื่อปลอบโยนชดเชยความผิดหวังทั้งปวงก็คือ

“สุภาพบุรุษที่แท้ ต้องแพ้เสมอในเกมชีวิต! แต่มีชัยเสมอในเกียรติภูมิของการทำงาน…”

แต่ศักดา อิทธิการ ลืมคิดถึงสัจจะอีกข้อหนึ่งว่า เกียรติภูมิในการทำงานอย่างเดียว ไม่ทำให้ชีวิตคนเราสมบูรณ์เท่ากับการได้รับเกียรติยศจากดวงใจของยอดหญิงคนหนึ่ง ซึ่งเขารักและรักเขาหนักหนา…

เขามีโอกาสได้พบกับเธออีกครั้ง และคิดว่าความรักที่เคยห่างหายไปในอดีต อาจจะหวนกลับคืนมาอีกครั้ง

เรื่อง : คนึงนิจ

ผู้เขียน : สุวัฒน์ วรดิลก

สำนักพิมพ์ : สกุลไทย

ปีที่พิมพ์ : 2499

เล่มเดียวจบ

นายเวกเมื่อได้มาทำงานรับใช้คนึงนิจ ด้วยความศรัทธาและชื่นชมบูชาเธอทำให้เขาเกิดความรักและหึงหวง นายเวกตัดสินใจสารภาพรักกับคนึงนิจ แต่หญิงสาวปฏิเสธ ด้วยอารมณ์ใคร่ของตัวเอง เขาบุกเข้าไปหาเอิน สาวใช้ในบ้านคนึงนิจเพื่อดับอารมณ์ แต่เอินร้องขอความช่วยเหลือทำให้ถูกจับได้จนถูกไล่ออกจากบ้าน นายเวกรู้ว่าคนึงนิจและศักดารักกัน เลยต้องการจะมาสังหาร ศักดาและคนอื่นๆ ที่คิดว่าคนึงนิจอาจจะสนใจ แต่ถูกศักดาจับได้ และสอนให้นายเวกรู้จักความหมายที่แท้จริงของความรักในทัศนคติของเขา

“แกก็เป็นคนเห็นแก่ตัวเท่านั้น” ศักดาพูดยิ้ม “คนที่มีความรัก ย่อมจะต้องรักษาความสบายใจของคนที่เรารักมากกว่าความสบายใจของตัวเอง ถ้าหากว่าแกพยายามฆ่าคนที่คุณนิจเขาสนใจ บังเอิญคนใดคนหนึ่งที่เป็นคนที่คุณนิจเธอรักเข้า เธอย่อมทุกข์โศกเศร้าใจ ฉะนั้น ความรักของแกจึงไม่ใช่ความรัก เป็นความเห็นแก่ตัว เลิกคิดเสีย”

“แต่บางที ความตายอาจทำให้ทุกอย่างเป็นสุข”

“แต่ถ้าไม่ตายล่ะ มีแต่บาดแผล มีแต่ความทรมานกันทุกฝ่าย” ศักดาขัด

ในเวลานั้นเอง จักร บรรลือ อดีตสามีของเธอก็หวนกลับมาหาคนึงนิจด้วยเช่นกัน ครั้งนั้นเขาจำใจต้องหย่าขาดจากเธอ เพราะต้องการรับผิดชอบชีวิตเกศวดีที่ประสบอุบัติเหตุพิการมาจากเขา จนเมื่อมาใช้ชีวิตร่วมกับเกศวดี ผ่านมาหลายปี จัก ก็รู้ว่าไม่อาจใช้ชีวิตร่วมกับเธอได้ เกศวดี ยังเป็นเด็กเอาแต่ใจตัวเอง และเมื่อเขาพลั้งมือทำร้ายเธอ ด้วยอารมณ์ชั่ววูบ ทำให้ญาติพี่น้องของ เกศวดีตามมาเอาเรื่อง ในที่สุดเขากับเกศวดีก็หย่าขาดกัน

จักรกลายเป็นพ่อม่ายครั้งที่สอง และครั้งนี้เขาก็หวนนึกถึงรักแรกของตัวเอง กับภรรยาคนแรกที่ไม่เคยหายไปจากหัวใจ

คนึงนิจ วราคม!

ในขณะที่พิมพ์มาศก็เดินทางมายังกรุงเทพฯ พร้อมคุณนายพิศวงผู้เป็นมารดา เธอล่วงรู้ว่าบิดาได้หมั้นหมายตัวเองกับลูกชายของพระยาท่านหนึ่งไว้ และมีโอกาสพบกับมนตรีโดยบังเอิญ ต่อมา พิมพ์มาศจึงรู้ว่าคู่หมั้นคู่หมายของเธอ ก็คือมนตรี ดุริยศักดิ์ นี่เอง

ในที่สุด ทั้งมนตรี ผู้พยายามจะลืมคนึงนิจ เพราะรู้ว่าหญิงสาวเองไม่เคยมีความรักให้กับเขาเลย ส่วนพิมพ์มาศก็พยายามหักใจจากศักดา ทั้งคู่จึงได้แต่งงานกันตามความเห็นชอบของพ่อแม่ของแต่ละฝ่าย

เหลือเพียงคนึงนิจที่ต้องตัดสินใจอีกครั้ง แต่แล้วเป็นศักดาที่มาพบกับเธอ เพราะเขาได้รับการติดต่อจากจักร ให้ช่วยเหลือให้คืนดีกับภรรยาเก่า ด้วยความเป็นสุภาพบุรุษนั้นเอง ศักดาพ่อพระ จึงต้องยอมกระทำในสิ่งที่หัวใจตัวเองต้องเจ็บปวดอีกครั้ง

คนึงนิจเข้าใจว่าเป็นความต้องการของศักดา ที่จะให้เธอแต่งงานกับจักรเป็นครั้งที่สอง หญิงสาวจึงตัดสินใจทันทีเช่นกัน แม้จะเป็นความเจ็บปวดจากหัวใจตัวเอง

มีเพียงมารดาของเธอเท่านั้นที่เข้าใจหัวใจของทั้งศักดาและลูกสาวตัวเอง

“คุณศักดาเป็นคนดูยาก ครั้งที่อยู่เชียงใหม่ก็ครั้งหนึ่ง ลูกเองเป็นฝ่ายผละมาจากเขา เพื่อให้โอกาสแก่เขาได้แต่งงานกับครูพิมพ์มาศ ลูกทำถูกจริงในฐานะของกุลสตรีผู้มีอุดมคติ แต่ในฐานะของมนุษย์ผู้ไม่พ้นกิเลส เราต้องรักตัวเราเท่ากับหวงแหนผู้ที่เรารัก ลูกได้ผิดพลาดในครั้งนั้นมาแล้ว เป็นความผิดที่สะเทือนอยู่ในหัวอกของคุณศักดา เพราะเธอรักลูก การที่ลูกจะยัดเยียดเธอให้ผู้หญิงอื่นที่เธอไม่รักจึงเป็นเรื่องรันทดกันทุกฝ่าย ครูพิมพ์มาศหนักกว่าคนอื่น เพราะหลงรักคุณศักดา ข้างคุณศักดาก็ผิดหวังแม่นิจ ซ้ำยังรำลึกอยู่เสมอว่า ตัวเธอโหดร้ายกับหัวใจพิมพ์มาศ…”

ศักดาเองก็ได้รับการเตือนสติจากเพื่อนและคนองเดช น้องชายของคนึงนิจ ทำให้ชายหนุ่มเริ่มเข้าใจตัวเองมากขึ้น

สุดท้าย ด้วยจดหมายของศักดาที่เขียนมาหาเธอก่อนวันแต่งงาน และแจ้งว่าเขากำลังจะเดินทางไปยังสงขลา เพื่อรับราชการเป็นผู้ว่าฯ ที่นั่น เขาขอเธอจดทะเบียนแต่งงานด้วยกัน และคนึงนิจก็รู้ทันทีว่าเธอจะต้องตัดสินใจอย่างไร

ในที่สุด ความรักของสองหนุ่มสาวที่ผ่านบทการทดสอบมายาวนาน ก็ดำเนินมาจนถึงจุดอวสานในภาคสามเรื่องนี้โดยสมบูรณ์