ลีลาวดี

บรรณาภิรมย์ โดย หมอกมุงเมือง คอลัมน์ที่อ่านเอาขอมอบความรื่นรมย์ให้กับผู้อ่านด้วยภาพปกสวยๆ และเนื้อเรื่องในแบบต่างๆ ของนักเขียนชั้นครูที่เคยผ่านมือ ผ่านตาและผ่านใจ เพื่อให้ทุกคนได้ร่วมรำลึกถึงผลงานของนักเขียนแต่ละท่านให้พอหายคิดถึงแม้เวลาจะผ่านไปแล้วเนิ่นนาน ภาพและตัวอักษรจะปรากฏให้เห็นอีกครั้งในยุคของการอ่านออนไลน์

ถ้าใครเคยอ่านธรรมนิยายอย่าง พระอานนท์พุทธอนุชา ของอาจารย์วศิน อินทสระ หรือ กองทัพธรรม ของอาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ มาแล้ว ลีลาวดี ก็จัดเป็นธรรมนิยายในลักษณะเดียวกัน เป็นนิยายย้อนยุคในสมัยพุทธกาล ซึ่ง ‘ธรรมโฆษ’ หรือนามจริง แสง จันทร์งาม นั้น ท่านเป็นศิษย์รุ่นแรกสุดของอาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ และเป็นรุ่นพี่ของอาจารย์วศิน อินทสระ อีกด้วย สำหรับประวัติคร่าวในวิกิพีเดีย กล่าวว่า

ศาสตราจารย์เกียรติคุณแสง จันทร์งาม ท่านเกิดเมื่อ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2470 เป็นนักศึกษามหามกุฏราชวิทยาลัยรุ่นแรก นับเป็นพระนักศึกษามหาวิทยาลัยสงฆ์รูปแรกที่มีความสามารถระดับบรรยายธรรมเป็นภาษาอังกฤษต่อหน้าชุมนุมชน โดยท่านแสดงปาฐกถาธรรมครั้งแรกตามคำแนะนำของ ‘พระศรีวิสุทธิญาณ’ (อาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ) ผู้เป็นอาจารย์ ที่หอประชุมมหามกุฏราชวิทยาลัย หน้าวัดบวรนิเวศวิหาร หลังจากสำเร็จการศึกษาจากมหามกุฏราชวิทยาลัย อาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพได้สนับสนุนให้ท่านได้ทุนจากมูลนิธิบริติช เคาน์ซิล ไปศึกษาต่อระดับประกาศนียบัตรภาษาอังกฤษระดับสูง ที่มหาวิทยาลัยลอนดอน ในประเทศอังกฤษและภายหลังจากสำเร็จการศึกษา ท่านก็ได้ทุนการศึกษาจากมูลนิธิเอเซียเพื่อศึกษาต่อระดับปริญญาโทที่มหาวิทยาลัยมิชิแกนในสหรัฐอเมริกา

เนื้อหาของ ลีลาวดี นั้น ผมมีโอกาสได้อ่านเพียงภาคแรกเองครับ ทราบมาว่าหลังจากนั้นแล้ว ได้มีการเขียนต่อมาถึงสี่ภาค และปัจจุบันมีพิมพ์จำหน่ายอยู่เช่นกัน

สำหรับเรื่องราวใน ลีลาวดี ภาคแรกนั้นได้กล่าวถึงเด็กหนุ่มเข็ญใจนามเรวัตตะ ผู้เกิดในตระกูลของจัณฑาล ชานกรุงสาวัตถี ทำให้เขาเป็นที่รังเกียจของคนทั่วไป แต่ด้วยความใฝ่ดี ท่านเศรษฐีสุมังคลคฤหบดี จึงรับอุปการะให้มาเป็นคนรับใช้ในปราสาทของตน

สุมังคลเป็นคนดี เสียแต่ว่านางคฤหปตานี ผู้เป็นภรรยา และกัณณิกา ธิดาคนโต เป็นคนถือตัว มีนิสัยรังเกียจและดูหมิ่นคนชั้นต่ำกว่า จึงพยายามหาทางกลั่นแกล้งเรวัตตะ จนทำให้ต้องไปเป็นคนสวนอาศัยในกระท่อมนอกปราสาทของท่านเศรษฐี แต่โชคดีที่ท่านเศรษฐีเองก็ยังมีธิดาคนน้อง นามลีลาวดี เป็นผู้มีจิตใจอ่อนโยน เมตตา คอยช่วยเหลือเรวัตตะอยู่เสมอ

และนั่นที่ทำให้บังเกิดเป็นความรักความผูกพันระหว่างสองหนุ่มสาวต่างชนชั้น ต่างวรรณะ ที่เป็นเสมือนปราการอันมหึมาขวางกั้นคนทั้งคู่เอาไว้

แต่แล้ว… ความลับย่อมไม่มีในโลก ท้ายที่สุดความสัมพันธ์ของคนทั้งคู่ก็ล่วงรู้ถึงหูนางคฤหปตานี นางโกรธเกรี้ยวบุตรีอย่างมากจนถึงกับลงมือเฆี่ยนตีลีลาวดี จนเรวัตตะทนไม่ได้ เขาจึงตัดสินใจอำลากลับไปยังหมู่บ้านจัณฑาลของตน เพื่อไม่ให้หญิงที่รักต้องถูกทำร้ายจนบาดเจ็บ แต่ทว่าบัดนี้บิดามารดาก็ไม่อยู่เสียแล้ว เมื่อสูญสิ้นทุกสิ่งทุกอย่าง ชายหนุ่มจึงกลายเป็นคนพเนจรร่อนเร่ อย่างไร้จุดหมายปลายทาง

แล้วชะตาชีวิตของเรวัตตะถูกดึงให้เข้าไปอยู่ในวังวนของกลุ่มโจร เขากลายเป็นสมุนโจรและด้วยความรู้ความสามารถจึงได้รับความไว้วางใจให้กลายมาเป็นที่ปรึกษา วางแผนการปล้นสะดมของพวกมัน ตราบจนกระทั่งวันหนึ่ง กลุ่มโจรก็จับเศรษฐีคนหนึ่งมาเรียกค่าไถ่ เรวัตตะ จำได้ทันทีว่านั่นคือท่านสุมังคลคฤหบดี ผู้มีพระคุณต่อเขานั่นเอง เรวัตตะจึงตัดสินใจยื่นขอเสนอแลกกับอิสรภาพของเศรษฐี โดยสัญญาว่าจะตามล่าชีวิตคนมาแลกเปลี่ยนแทนและเพื่อสังหารชีวิตบูชาเจ้าแม่กาลีเทวีผู้เป็นที่สักการะของกลุ่มโจร ซึ่งทำให้เชษฐกะหัวหน้าโจรประทับใจ จึงยอมยกเว้นปล่อยตัวสุมังคลให้เป็นอิสระ

เรื่อง : ลีลาวดี

ผู้เขียน : ธรรมโฆษ

สำนักพิมพ์ : ศึกษากร

ปีที่พิมพ์ : 2500 (พิมพ์ครั้งแรก)

เล่มเดียวจบ

เช้าวันรุ่งขึ้น เรวัตตะก็ออกตามหาเหยื่อชีวิตที่ตนต้องการนำมาสังหารบูชายัญ เหมือนชะตาชีวิตถูกกำหนดให้พลิกผันอีกครั้ง เมื่อผู้ที่เรวัตตะเผชิญหน้าเพื่อสังหาร คือพระภิกษุรูปหนึ่ง

คำเทศนาของพระภิกษุรูปนั้นให้เขาและกลุ่มโจรต่างรำลึกถึงบาปบุญคุณโทษ จนกลับตัวกลับใจ และเรวัตตะก็ตัดสินใจบวชเป็นพระภิกษุ เจริญรอยตามพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ใต้ร่มเงาแห่งกาสาวพัสตร์ไปในเวลาต่อมา

แต่แล้วเมื่อโชคชะตากลั่นแกล้ง พระเรวัตตะก็ได้พานพบกับลีลาวดีอีกครั้ง!

หญิงสาวผู้มีใจรักมั่นต่อหนุ่มน้อยจัณฑาลยากไร้ผู้นั้นไม่เคยเปลี่ยนแปร และเธอก็รอคอยเขากลับคืนมาอยู่ตลอดเวลา แม้ว่านางกัณณิกาพี่สาวและมารดาจะยุยงให้ลีลาวดีเข้าพิธีวิวาห์ไปกับชายหนุ่มอื่นผู้มีศักดิ์และวรรณะเสมอกัน แต่นางก็ปฏิเสธมาโดยตลอด

การพบกันในครั้งนี้คือบทพิสูจน์ระหว่างความรัก กับการแสวงหาเส้นทางแห่งธรรม สมรภูมิในจิตใจของภิกษุหนุ่มผู้ยังข้องติดอยู่ในทะเลโลกย์ย่อมปั่นป่วน สับสนและต่อสู้กันเองอย่างหนักหน่วง และแล้วก่อนที่ท่านจะตัดสินใจเลือกในเส้นทางใด เหตุการณ์ไม่คาดฝันก็เกิดขึ้น

เมื่อกลุ่มนายทหารแห่งองค์ปเสนทิโกศลที่ตามล่ากลุ่มโจรร้าย มาพบเรวัตตะในสภาพสมณะโดยบังเอิญ ด้วยหน้าที่ ทหารกลุ่มนั้นต่างจับกุมตัวเรวัตตะเพื่อนำตัวไปลงโทษทัณฑ์ตามกฎหมายบ้านเมือง โดยการเผาทั้งเป็น!

ลีลาวดีเห็นเหตุการณ์นั้นพอดี ด้วยความรักอันบริสุทธิ์ นางยอมเสียสละนำเงินจำนวนมหาศาลของตนเองมาไถ่ตัวเรวัตตะ และพาเขากลับคืนมายังปราสาทของตนเองอีกครั้ง และเมื่อเรวัตตะฟื้นขึ้นมาในสภาพฆราวาส ลีลาวดีก็ขอคำมั่นสัญญา เพื่อให้เขากลับคืนมาเป็นคนรักและใช้ชีวิตร่วมกับเธอดังเดิม

เรวัตตะขอเวลาคิดสามวัน ในวันสุดท้ายนั้นเอง เมื่อเขาตัดสินใจจะสละเพศภิกษุ ก็ได้ไปขอลาสิกขาบทจากอาจารย์ ท่านจึงพาพระเรวัตตะไปยังหมู่บ้านแห่งหนึ่ง แต่ละบ้านที่เรวัตตะพานพบ ทำให้เห็นความทุกข์ของชีวิตการครองเรือน ไม่ว่าจะเป็นการทะเลาะเบาะแว้ง การหึงหวง และท้ายที่สุดคือการตายจากกัน นั่นทำให้พระหนุ่มเริ่มมองเห็นสัจจธรรมของชีวิต จนตัดสินใจออกธุดงค์โดยไม่คิดหวนคืนกลับมาหาลีลาวดีอีกต่อไป

เรวัตตะออกเดินทางจาริกรอนแรมไปยังสถานที่ต่างๆ ได้สร้างกุศลกรรมให้แก่ผู้ตกทุกข์ได้ยากตามวิถีแห่งสมณะ ตราบจนพระภิกษุหนุ่มรับรู้ข่าวร้ายสำคัญ นั่นก็คือลีลาวดีได้ล้มเจ็บลงและเสียชีวิตลงในที่สุด

เรื่องราวของพระเรวัตตะที่เกี่ยวข้องกับลีลาวดีจบลงในเล่มหนึ่งเพียงเท่านี้ น่าเสียดายที่ผมไม่มีโอกาสได้อ่านในภาคต่ออีกสามภาคที่เหลือ แต่เนื้อหาและการบรรยายอย่างสวยงามของ ท่านธรรมโฆษ ก็ทำให้เราได้ดื่มด่ำไปกับสำนวนภาษา และเห็นภาพชีวิตของชาวภารตะในยุคพุทธกาลเป็นอย่างดีอย่างเช่นฉากเปิดเรื่องนี้ เป็นตัวอย่างสักเล็กน้อยนะครับ

สายัณหกาลกำลังย่างเข้ามา ดวงทินกรกำลังเคลื่อนคล้อยจวนจะลับแนวป่าฝั่งตะวันตกแห่งแม่น้ำอจิรวดี เกล็ดเมฆที่ดาดาษอยู่บนน่านฟ้าฝั่งตะวันตก ได้ถูกแสงอาทิตย์ฉาบเป็นสีแดงเข้มสลับดำและเหลืองน่าดู ฝูงวิหคพากันละที่หากินบินเป็นหมู่ๆ กลับรวงรัง เหล่าโคบาลกำลังต้อนฝูงโคคู่ยากกลับบ้าน ทิ้งทุ่งนาและราวป่าไว้ท่ามกลางความเงียบสงัดแห่งสายัณหกาล….