ตุ๊กตามนุษย์

บรรณาภิรมย์ โดย หมอกมุงเมือง คอลัมน์ที่อ่านเอาขอมอบความรื่นรมย์ให้กับผู้อ่านด้วยภาพปกสวยๆ และเนื้อเรื่องในแบบต่างๆ ของนักเขียนชั้นครูที่เคยผ่านมือ ผ่านตาและผ่านใจ เพื่อให้ทุกคนได้ร่วมรำลึกถึงผลงานของนักเขียนแต่ละท่านให้พอหายคิดถึงแม้เวลาจะผ่านไปแล้วเนิ่นนาน ภาพและตัวอักษรจะปรากฏให้เห็นอีกครั้งในยุคของการอ่านออนไลน์

****************************

มนุษย์ จริงยิ่งเลิศล้ำ      สรรพสัตว์

มนา มนุษย์มีสารพัด               โลกนี้

ตุ๊กตา มนุษย์มนุษย์ชัด            เชิดเล่น

ตุ๊กตุ่น หุ่นตลกชี้                    ยุ่งแท้สังคม

ศรีฟ้า ลดาวัลย์ เขียน ตุ๊กตามนุษย์ ขึ้นเพื่อสะท้อนภาพชีวิตของแป๋วแหวว หรือรัมณีย์ เด็กสาวคนหนึ่งที่ถือกำเนิดขึ้นมาด้วยรูปร่างหน้าตาสะสวย ราวกับตุ๊กตานางฟ้า หากด้วยอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นตั้งแต่เธออยู่ในครรภ์มารดา ด้วยความประมาทแห่งวัยคะนองของปวิช ลูกชายคนเดียวของ ประวาลและนวลวรรณ ทำให้สติปัญญาและการรับรู้ของเธอกลายเป็นเชื่องช้า ไม่ต่างกับเด็กน้อยไร้เดียงสา และนำพาไปสู่เรื่องราวพลิกผันที่ผ่านเข้ามามากมาย นอกจากนี้ยังสะท้อนให้ผู้อ่าน ตั้งคำถามกับตัวเอง ว่าแท้จริง ใครกันแน่คือตุ๊กตา?

เมื่อสิ้นพ่อและแม่จากอุบัติเหตุในครั้งนั้น ทำให้แป๋วแหววต้องตกมาอยู่ในอุปการะของครอบครัวนวลวรรณที่ต้องรับเลี้ยงทารกน้อยผู้นี้อย่างจำใจตามคำสั่งของศาล นวลวรรณเองก็เริ่มมารู้ภายหลังว่าเด็กทารกน้อยมีความผิดปกติทางสมอง ในขณะที่ปวิช เด็กหนุ่มวัยคะนองลูกชายของเธอ ก็ถูกส่งตัวไปเรียนต่างประเทศ

ข้างบ้านนวลวรรณคือบ้านของชายา ซึ่งมีลูกชายชื่อริน หรือชรินชาติ เด็กชายหัวดีเรียนเก่ง แต่ก็ถูกพ่อแม่บังคับเคี่ยวเข็ญอย่างหนักตามความต้องการของเธอ เพราะเปรียบเทียบกับญาติอย่างพิศสม เพราะเพิ่มบุญ ลูกชายคนโตของพิศสม เป็นเด็กเรียนเก่งจนสอบได้ทุนไปเรียนต่อเมืองนอก และยังเรียนต่อถึงระดับปริญญาเอกอีกต่างหาก

ชายาเฝ้าพร่ำบอกและย้ำกับลูกชายตลอดมา ด้วยคาดหวังให้เขาเรียนสูงๆ โดยไม่เคยคิดว่าชรินชาติเองก็มีหัวใจ มีความเหนื่อย ความเครียด เช่นเดียวกับมนุษย์คนอื่นๆ บางครั้งเด็กชายก็รู้สึกเหมือนตัวเองไม่ต่างกับตุ๊กตาตัวหนึ่ง ที่แม่พยายามปลุกปั้น ให้เป็นอย่างที่หล่อนต้องการ ไม่ใช่อย่างที่เขาต้องการจะเป็น!

ชรินชาติมีโอกาสรู้จักกับแป๋วแหวว เด็กหญิงเองก็จดจำพี่รินของหล่อนได้เป็นอย่างดี ในขณะเดียวกัน ก็ยังมีพูนดวง ลูกชายคนกลางของพิศสมที่สติปัญญาทึบที่สุด เป็น ‘ลูกชัง’ ของคนในบ้าน ไม่ต่างกับแกะดำของครอบครัวจนพี่น้องไม่สนใจเล่นด้วย ทำให้เมื่อเจอกับแป๋วแหวน พูนดวงก็เกิดถูกชะตาและกลายมาเป็นเพื่อนสนิทกัน

ความผูกพันในวัยเยาว์ของเด็กทั้งสามถึงเวลาจากลา เมื่อชายาตัดสินใจส่งชรินชาติไปเรียนต่อที่อเมริกา โดยไปอาศัยอยู่กับโชติรส หรือคุณยายเล็ก

คุณยายเล็กหรือโชติรสเป็นเด็กกำพร้าที่ครอบครัวชายาขอมาเลี้ยงตั้งแต่เด็ก เพราะเห็นหล่อนน่ารักเหมือนตุ๊กตา แม้จะส่งเสียให้เรียนแต่ก็ไม่สูงอย่างที่หล่อนเฝ้าฝันทะเยอทะยาน โชติรสจึงดิ้นรนมาทำมาหากินที่เมืองนอกเองจนประสบความสำเร็จ หากนั่นก็กลายเป็นปมชีวิตของหล่อนไปด้วย ดังนั้นเมื่อชรินชาติถูกส่งตัวมาให้หล่อนอุปการะ เขาจึงไม่ต่างกับภาชนะที่รองรับอารมณ์ของโชติรสไปโดยไม่รู้ตัว

ชีวิตของหล่อนเหมือนตุ๊กตา ซึ่งเคราะห์ร้ายปั้นขึ้นมา ไม่มีพ่อไม่มีแม่ ไม่มีเครือญาติสายโลหิตเดียวกัน จนกระทั่งแต่งงาน พอมีความสุขเพียงพักเดียว ผู้หญิงอื่นก็มาพรากเขาไปจากหล่อน เพราะหล่อนมีลูกไม่ได้ จนกระทั่ง ชรินชาติถูกส่งตัวมา…เธอจึงรู้สึกเหมือนเขาเป็น สมบัติของเธอ ที่จะต้องหวงแหน ยึดครอง ไม่ต่างกับเขาเป็นตุ๊กตาตัวหนึ่ง เช่นกัน!

แม้จะอึดอัด เมื่อต้องคอยรองรับอารมณ์ร้ายกาจของอีกฝ่าย แต่ชรินชาติที่ถูกเลี้ยงมาให้หัวอ่อน ไม่มีปากเสียง ทำให้เขาต้องยอมอยู่ใต้อาณัติของคุณยายเล็ก ตราบจนกระทั่งมีโอกาสได้พบกับตวงลักษณ์ลูกสาวคนเล็กของพิศสมและปัญจะ ที่มาเรียนเมืองนอกพอดี

ตวงลักษณ์เป็นสาวใจแตก หล่อนมีความสัมพันธ์กับผู้ชายมากหน้าหลายตาด้วยนิสัยอิสระเสรีทางเพศ และด้วยบุคลิกของวัยรุ่นสมัยใหม่ เมื่อเข้ามาตีสนิทกับชรินชาติ ทำให้โชติรสไม่พอใจ นั่นยิ่งเหมือนการยั่วยุให้หล่อนรู้สึกอยากเอาชนะคุณยายเล็ก จนกระทั่งแอบมีความสัมพันธ์กับชรินชาติ และตั้งครรภ์ในเวลาต่อมา!

การเอาชนะของหล่อนประสบความสำเร็จ ชรินชาติแต่งงานกับตวงลักษณ์ แต่ในขณะเดียวกัน ชีวิตคู่ของเขาก็ต้องมีคุณยายเล็กเข้ามาวุ่นวาย สร้างความระหองระแหงกับตวงลักษณ์มากขึ้น ทุกขณะแม้เมื่อกลับมาถึงเมืองไทย แล้วก็ตาม

แป๋วแหววบัดนี้เติบโตเป็นสาวน้อยที่มีรูปร่างหน้าตาสวยงาม เป็นที่ต้องตาต้องใจแก่เพศตรงข้าม แม้แต่ปวิชเองที่กลับมาจากเมืองนอกเขารับรู้ว่าตุ๊กตาที่เคยส่งมาให้แป๋วแหววเป็นของขวัญ หล่อนรักมันมากและตั้งชื่อว่าป๋อหลอ ความรู้สึกบริสุทธิ์สะอาดของแป๋วแหววที่มีต่อปวิช ยิ่งทำให้ นวลวรรณไม่ชอบใจ ปวิชเองก็พยายามหักห้ามใจ เมื่อเขารู้ว่าแม้หล่อนจะสวยงามสักเพียงใด แต่สมองของแป๋วแหววก็ไม่ต่างกับเด็กน้อยอายุไม่กี่ขวบ

ความสวยของ แป๋วแหววถูกใจคุณพิศสม เธอมีลูก แต่ลูกแต่ละคนก็ไม่ได้ดังใจสักคน ไม่ว่าจะเป็นลูกฉลาดๆ อย่าง เพิ่มบุญ ที่เรียนจบปริญญาเอกมา แต่กลายเป็นติดเหล้าและนิสัยเพี้ยนไปจนมีปัญหาอยู่เนืองๆ พูนดวง ลูกชายคนรองที่สติปัญญาทึบเรียนไม่จบสักอย่าง ซ้ำประหม่าพูดเหมือนติดอ่างตลอดเวลาจนน่ารำคาญ และตวงลักษณ์ ลูกสาวคนเล็กที่ท้องก่อนแต่งจนทำให้หล่อนขายหน้า เมื่อมาเจอแป๋วแหววที่เหมือนตุ๊กตาแสนสวย และไม่เคยมีปัญหาใดๆ ทำให้เธอเอ็นดู

ปวิช เผลอใจสัมผัสแป๋วแหววในคืนหนึ่งที่เธอหลับ แค่การจุมพิตที่เกิดขึ้น แต่ทำให้เด็กสาวที่บกพร่องทางสมองเข้าใจว่าหล่อนตกเป็นของปวิชไปแล้ว ปวิชรู้สึกผิด พยายามชักจูงเพิ่มบุญให้รู้จักแป๋วแหวว เพิ่มบุญประทับใจความสวย และนิสัยที่ไม่พูดมาก ไม่ชักสีหน้า เบื่อหน่าย เหมือนผู้หญิงคนอื่นๆ ที่เขาเคยรู้จัก เขาจึงไม่ปฏิเสธ เมื่อมารดาขอให้เขาแต่งงานกับแป๋วแหวว

โดยไม่รู้เลยว่าแป๋วแหววเองก็ไม่เคยรู้จักว่าความรักความใคร่ระหว่างเพศนั้นเป็นอย่างไร หล่อนรู้แต่เพียงว่า หล่อนรู้สึกกับเพิ่มบุญไม่ต่างกับเพื่อนคนอื่นๆ เห็นจะมีแต่ตุ๊กตาป๋อหลอเท่านั้น ที่รับฟัง ‘ตุ๊กตามนุษย์’ อย่างหล่อน

“ป๋อหลอ แป๋วไม่อยากแต่งงานกับคุณเพิ่ม แป๋วกลัวคุณเพิ่มเมา เวลาเมาแล้วน่ากลั๊วน่ากลัว แต่เวลาเขาจูบกอดแป๋ว ทำไมตัวแป๋วมันอ๊อนอ่อนไปหมด แต่หัวใจแป๋วมันไม่เต้นตึ๊กตั๊กเหมือนเวลาอยู่ใกล้คุณปวิช ทำไงดีล่ะ ป๋อหลอ แป๋วไม่รู้จะทำไงดี”

หล่อนกอดป๋อหลอไว้แนบอก กระซิบกระซาบกับความลับและความปรารถนาของอารมณ์สาว ความปรารถนาที่จำต้องเก็บอัดอั้นเอาไว้ เดียวดาย และว้าเหว่

เพราะทุกคนเห็นว่าหล่อนเป็นเพียงเด็กโง่… หญิงสาวโง่ เช่นเดียวกับตุ๊กตาที่ไร้ชีวิตจิตใจ ตุ๊กตาจะต้องการอะไรไปมากกว่าการมีคนซื้อหาเอาไปเป็นของเล่นหรือของประดับประดา…

แต่ในที่สุดแป๋วแหววก็ต้องแต่งงานอยู่กินกับอีกฝ่าย และกลายเป็นรองรับอารมณ์ของเพิ่มบุญ ที่เดี๋ยวดีเดี๋ยวร้าย ซ้ำยังติดเหล้าจนควบคุมตัวเองไม่ได้

ตวงลักษณ์เองก็เบื่อหน่ายชรินชาติเต็มที เมื่อความหลงความอยากเอาชนะคุณยายเล็กหมดสิ้นไป หล่อนมองเห็นความจริงว่าตนเองแต่งงานอยู่กินกับเด็กชายที่ไม่เคยเติบโต ชีวิตเขาขึ้นอยู่กับคุณยายเล็กที่คอยบงการทุกอย่าง ไม่ต่างกับเป็นตุ๊กตา เมื่อมาเจอปวิชที่บัดนี้เป็นชายหนุ่มฉกรรจ์เต็มตัว ซ้ำยังมีรูปร่างหน้าตาหล่อเหลา มีบุคลิกความเป็นผู้นำอย่างที่ตวงลักษณ์ใฝ่ฝัน หล่อนจึงพาตัวเองเข้ามาหาเขา แม้ว่าตัวเองจะมีสามีอยู่แล้วก็ตาม

ปวิชเองก็ไม่ได้ปฏิเสธไมตรีที่หล่อนทอดมาให้ แต่ด้วยประสบการณ์และชั้นเชิงในชีวิต เขาก็พยายามรักษาระยะห่างให้เหมาะสมเอาไว้ เพราะยังต้องทำงานร่วมกับเพิ่มบุญพี่ชายของหล่อน รวมถึงรักษามิตรภาพกับชรินชาติสามีของตวงลักษณ์ด้วยเช่นกัน

เรื่อง : ตุ๊กตามนุษย์

ผู้ขียน : ศรีฟ้า ลดาวัลย์

สำนักพิมพ์ : โชคชัยเทเวศร์

ปีที่พิมพ์ : 2535

สองเล่มจบ

ตวงลักษณ์พยายามหาทางหย่าขาดกับชรินชาติ ความรักสุดขั้วกลับกลายเป็นความเบื่อหน่ายสุดขีดของหล่อนไปเสียแล้ว แม้ว่าปัญจะ บิดาของหล่อน จะไม่เห็นด้วยก็ตาม เขามองอย่างนักธุรกิจว่าชรินชาติมีความรู้ความสามารถที่จะมาช่วยงานของเขามากกว่าปัจจัยอย่างอื่น ทำให้ตวงลักษณ์ไม่สามารถทำอย่างที่ตัวเองต้องการได้เต็มที่

“สำหรับพ่อ การแต่งงานไม่ใช่เพียงแต่ความอยากสมสู่กันอย่างเดียว มันต้องมีอะไรหลายอย่างประกอบกัน เพื่อให้ประคองกันไปได้ ต้องมีจุดมุ่งหมายของชีวิตและอนาคต ถ้าไม่ไปด้วยกันได้ ก็ต้องถ่วงให้มันดุลกันไว้ได้ ไม่ใช่เกิดอารมณ์อยากสมสู่ก็แต่งๆ ให้หมดเรื่องราวหมดราว ประกาศให้อื้อฉาวไปทั่วเมือง พอหมดอารมณ์อยากเลิกกันง่ายๆ มันเรื่องของฉัน ใครจะทำไม”

ในขณะที่แป๋วแหววเองก็ถูกพายุความหึงหวงของเพิ่มบุญทำร้ายร่างกายหล่อนเหมือนทุกครั้ง ที่เขาเมามายและอารมณ์หึงหวงไต่ขึ้นสู่ระดับเกินควบคุม ปวิชรู้มาว่าบัดนี้มีวิธีการรักษาด้วยการกระตุ้นไฟฟ้า ที่จะช่วยทำให้อาการของแป๋วแหววดีขึ้น ด้วยความรู้สึกผิดของตัวเขาเองและพ่อแม่ที่ต่างกอบโกยผลประโยชน์จากตัวแป๋วแหวว ทำให้เขาหาทางเพื่อพาหล่อนไปรักษา

ในที่สุดแป๋วแหววก็ผ่านกระบวนการรักษาทางการแพทย์ แต่การที่หล่อนเริ่มมีความรู้สึกเป็นตัวของตัวเองขึ้นมาเหมือนมนุษย์ทั่วไปนั้น จะทำให้แป๋วแหววที่เคยบริสุทธิ์สะอาดทั้งหัวใจ กลายเป็นมนุษย์ที่มีเลือดเนื้อ ความคิด มีความสุขทุกข์ ที่เกิดขึ้นอย่างมนุษย์หรือไม่?

แม้แต่เมื่อถูกตวงลักษณ์เหน็บแนม หล่อนก็ยังยิ้มหวานอย่างเคยโดยไม่โต้ตอบ…

ทว่าสิ่งที่พิศสมไม่รู้ก็คือ ยิ้มของแป๋วแหววยังคงหวานแหววก็จริง แต่ไม่ใช่ยิ้มอย่างไม่รู้สึกรู้สมอะไรกับความร้ายกาจของคน ที่มีต่อตุ๊กตาอย่างแป๋วแหวว หากคราวนี้เป็นยิ้มของคนมีความรู้สึกซึ่งไม่ถือสา และยอมให้เพราะยังเกรงกันอยู่หนึ่ง แต่ที่สำคัญกว่านั้นก็คือลึกลงไปใน “สันดาน” นั้น ยังคงความดีและพร้อมกับการให้อภัยอยู่…

และความรู้สึกที่หล่อนมีต่อเพิ่มบุญผู้เป็นสามี เมื่อเขาหวาดระแวงว่าหล่อนจะเปลี่ยนไป

“เดี๋ยวนี้เธอไม่ใช่แป๋วแหววเหมือนอย่างเก่าแล้วใช่ไหม เสียใจไหมล่ะที่แต่งงานกับฉัน” เสียงเขาดุดัน

“แป๋วไม่เสียใจหรอกค่ะ แต่แป๋วอยากให้คุณเพิ่มอดเหล้า”

น้ำตาของหล่อนปริ่มขอบตา น้ำตาซึ่งไม่เคยไหลด้วยอารมณ์บีบคั้นมาก่อนในชีวิต

“อดเหล้า… ห่ะ แป๋วรู้ไหมว่ามันทรมานแค่ไหน ฉันอาจจะตายไปเลยก็ได้นะ แป๋วอยากให้ฉันตายเรอะ ไม่อยากอยู่กับไอ้ขี้เมาอย่างฉันแล้วใช่ไหม”

“ไม่ใช่ค่ะ แป๋วไม่เคยคิดอยากให้คุณเพิ่มตาย แต่อยากให้เลิกดื่มเท่านั้นเอง”

“ทำไม”

แป๋วแหววตอบตรงๆ ได้อย่างไรว่าทำไม ก่อนนี้ แป๋วแหววเคยกลัวเขาเวลาเขาเมา แต่เวลานี้… มีความรู้สึกอย่างหนึ่งแทรกเข้ามาด้วย… ความรังเกียจ!

บนเส้นทางชีวิตของแป๋วแหววจึงเริ่มต้นขึ้นอีกครั้ง จากสภาพของตุ๊กตามาสู่ความเป็นมนุษย์ที่ต้องต่อสู้ เผชิญหน้ากับมนุษย์ด้วยกันต่อไป และ ตุ๊กตามนุษย์ เจ้าของรางวัลนวนิยายดีเด่นของคณะกรรมการพัฒนาหนังสือแห่งชาติ ประจำปี พ.ศ. 2534 ก็ได้พาให้ผู้อ่านให้ได้สัมผัสกับเรื่องราวที่สะท้อนชีวิตในอีกแง่มุมหนึ่งผ่านตัวละครทุกตัวได้อย่างสวยงาม แม้จะไม่ได้จบลงด้วยบทสรุปของเรื่องราวต่อจากนี้ไป แต่ผู้เขียนก็ได้ให้ข้อคิดทิ้งท้ายเอาไว้ว่า

ถ้าโลกคือเวทีละครโรงใหญ่ มนุษย์ก็คือตุ๊กตาหุ่นเชิดที่สังคมเป็นผู้คอยกำกับบทบาทให้… สังคมซึ่งมนุษย์ด้วยกันนั่นเอง เป็นผู้สร้างกฎเกณฑ์กำหนดความเหมาะสม… มีไม่กี่คนนักหรอก ที่จะกล้าหนีลงไปเป็นคนดูอยู่ข้างเวที..

ปล. สำหรับภาพของผู้เขียน ผมนำมาจากภาพประกอบในหนังสือ 100 นักประพันธ์ไทย โดย คุณประทีป เหมือนนิล ครับ